Lokman Hekim

Sevgili Hasan! Bugüne kadar hemen hemen bütün organ ve sistemlerim sana kendilerini tanıttılar; yaratılışlarındaki hikmetleri, ne kadar ölçülü ve hesaplı yapıldıklarını, mükemmel sanatlarla techiz edildiklerini anlattılar. Tabiî ki bunlar sadece seni bilgilendirmek için değildi. Elbette her organ hakkında bilgi sahibi olup, onların inceliklerini ve vazifelerini öğrenmen, sonra da hayatını bu bilgilere göre tertip etmen çok önemlidir, ama bunlardan daha mühimi, seninle birlikte canlı-cansız bütün mevcudatı kusursuz olarak yaratan Rabbimizi tanıtmaktı. Sanat eserini görüp de Sanatkâr'ını bilmemek ve takdir etmemek ne kadar çarpık bir bakış ise, insan vücudu gibi yaratılmışların en şerefli varlığı üzerindeki sanatları görüp Allah (cc)'ı bilmemek de, o kadar boş, mânâsız ve değersiz bir bilgi yüküdür.

Bugün insan vücuduna, istatistikî bir nazarla bakıp, son ibret tablomuzu sunarak veda edeceğiz.

Vücudunu teşkil eden sistem ve organlara gelmeden önce; Allah (cc) 'ın seni yoklukta bırakmayıp, varlık âlemine getirmesinin bir nimet olduğunu, sonra seni cansız inorganik elementler olarak bırakmayıp, organik bir canlı olarak hâlk etmesinin nasıl bir nimet olduğunu daha iyi anlaman için de; bir taraftan vereceğim rakamların hassas ölçülerine dikkat etmeni, diğer taraftan da değerinin nasıl yükseldiğinin şuurunda olmanı senden isteyeceğim.

Aşağıda vücudunun madde olarak değerini hesaplaman için bir tablo veriyorum. Bu tabloya dikkatli bak, maddî değerini hesapla!

Vücudu teşkil eden inorganik elementlerin miktarları ve nispetleri (70 kg'lık insanda)
Oksijen miktarı........ 44 kg....... % 63
Karbon miktarı....... 14 kg....... % 20
Hidrojen miktarı....... 7 kg....... % 10
Azot miktarı....... 2,1 kg....... % 3
Kalsiyum miktarı....... 1 kg....... % 1,5
Fosfor miktarı....... 700 g....... % 1
Potasyum miktarı....... 170 g....... % 0,25
Kükürt miktarı..... 140 g....... % 0,2
Klor miktarı....... 70 g....... % 0,1
Sodyum miktarı..... 70 g....... % 0,1
Magnezyum miktarı.. 30 g....... % 0,04
Demir miktarı...... 3 g....... % 0,004
Bakır miktarı...... 300 mg....... % 0,0005
Mangan miktarı..... 100 mg....... % 0,0002
İyot miktarı....... 30 mg....... % 0,00004

Çinko, Kobalt, Kadmiyum, Molibden, Nikel, Kurşun, Flor, Selenyum, Cıva, Alüminyum gibi kan serumunda ve bazı enzimlerin yapısında eser miktarda (iz olarak) bulunan elementlerin toplamı % 0,80526'dır.

Gördüğün gibi sadece % 76'ın (53,1 kg oksijen, hidrojen ve azot) hemen havaya uçan gaz formundaki maddeler, havada zaten bol olduğundan para etmez. 14 kg karbon (yani kömür) kilogramı 250 bin liradan 3,5 milyon TL, Kalsiyum (yani kireç) kilogramı 200 bin TL, Sodyum ve Klor birlikte (yani sofra tuzu) 140 g yaklaşık 50 bin liradır, diğer elementler de zaten toprakta bol olduğundan (demir, bakır, magnezyum gibi) ve az miktarda gerektiğinden, hepsi ancak bir avuç toprak eder.

Haydi biraz değerini artıralım! Rabbim seni element olarak bırakmamış, bitkilerin vücdunda olduğu gibi çok büyük moleküllü organik maddeler -protein, yağ, karbonhidrat ve vitamin- haline getirmiş. Sonuçta şöyle bir tablo ortaya çıkar:

Organ.... Su nispeti (%). Yağ nispeti (%)...... Protein (%).... Kül (%)
Deri...... 64,68...... 13,00...... 22.10...... 0,68
İskelet...... 31,81...... 17,18...... 18,93...... 28,91
Dişler...... 5,00...... 0,00...... 23,00...... 70,90
Çizgili kaslar......79,52......3,35......16,50......0,93
Beyin-Omurilik......73,33......12,68......12,06......1,37
Karaciğer......71,46......10,35......16,19......0,88
Kalb......73,69......9,26......15,88......0,80
Akciğer......83,74......1,54......13,38......0,95
Dalak......78,69......1,19......17,81......1,13
Böbrek......79,47......4,01......14,69......0,96
Pankreas......73,08......13,08......12,69......0,93
Bağırsak......79,07......6,24......13,19......0,86
Yağ dokuları......50,09 42,44......7,06......0,51
Diğer dokular......70,40......12,39......16,06......1,01
Kan ve lenf......93,33......0,17......5,68......0,94
Toplam......67,85......12,51......14,39......4,84

Vücudunun su, protein, yağ ve kül olarak da değerini merak edersen, bu nispetlerin 70 kg'lık bir insan için ağırlık değerlerini hesaplayabilirsin. Bu takdirde 47,495 kg su, 8,757 kg yağ, 10,073 kg protein ve 3,388 kg külden (mineral tuzlar) ibaret olduğunu görürsün ki, bunun da değeri: Suyun kirli ve bulanık olduğu için, tuz ve küllerin de toprakta bol miktarda bulunduğundan para etmez. Yağın kg'ı 2,5 milyon liradan 22,5 milyon; protein olarak da değerin yaklaşık 16 kg koyun etine eşdeğerdir; bu da 64 milyon lira eder. Yani elementler seviyesinden organik madde seviyesine çıkınca değerin 86,5 milyon liraya yükseldi.

Tabiî ki, Rabbim seni bu halde de bırakmadı. Doku ve organlar halinde hususî vasıflarla mücehhez kılıp, bunların her birine ayrı ayrı mucizevî vazifeler vererek hayat sürmeni mümkün kılmıştır. Şimdi biraz da bu trilyonlarca farklılaşmış hücre gruplarına bir göz atalım:
İnsan vücudundaki toplam hücre sayısı yaklaşık............100 trilyon
Saniyede ölen hücre sayısı yaklaşık............50 milyon/s
Saniyede yeni yaratılan hücre sayısı yaklaşık............50 milyon/s
Farklı hücre çeşidi sayısı............200'den fazla
Kandaki (5 litre) toplam alyuvar sayısı............25 trilyon
Alyuvarların üst üste konmasıyla meydana gelen yükseklik............yaklaşık 60.000 km
Alyuvarların yanyana dizilmesiyle meydana gelen uzunluk............192.500 km
Alyuvarların yüzölçümü............1000 m2'den fazla
Kandaki akyuvar sayısı............40 milyar
Sinir hücresi sayısı............30 milyar
Spermlerin boyu............35 mikrometre
Yumurta hücresinin çapı............100-120 mikrometre
Bir karaciğer hücresinin ortalama boyu............30-50 mikrometre
İncebağırsak mukosa hücresinin ömrü............1,4 gün
Mide giriş bölgesi (cardia) mukosa hücrelerinin ömrü............9,1 gün
Mide çıkış bölgesi (pylorus) mukosa hücrelerinin ömrü............1,8 gün
Akciğer alveollerinin epitel hücrelerinin ömrü............8,1 gün
Kalın bağırsak (colon) mukosa epiteli hücrelerinin ömrü............10 gün
Üst deri (epidermis) hücresinin ömrü............19,2 gün
İdrar kesesi (mesane) örtü epiteli hücrelerinin ömrü............66,5 gün
Nötrofil akyuvarların ömrü............45 gün
Eosinofil akyuvarların ömrü............10 gün
Lenfositlerin ömrü............5 günden bir yıla kadar
Monositlerin ömrü............aylarca
Alyuvarların ömrü............120 gün
Alyuvarın ömrü boyunca vücudu dolaşım sayısı............300.000
Saniyede meydana gelen alyuvar sayısı............2,4 milyon
Bir günde meydana gelen alyuvar sayısı............208 milyar
Karaciğer hücresinin ömrü............222 gün
Böbrek hücresinin ömrü............286 gün
Bir sinir hücresindeki mitokondri (enerji santrali) sayısı............10.000'e kadar
Bir karaciğer hücresinde bir saniyede yeni yapılan ribosom sayısı............180/s
Bir hücredeki kromozomların toplam DNA'larının uzunluğu............2 m
Vücuttaki kas sayısı............yaklaşık 600
Sadece gülerken çalışan kasların sayısı............15
Yüzünü buruşturduğunda çalışan kasların sayısı............43
Bütün kaslarımızın bir günlük yaptığı iş
(6 tonluk bir kamyonu vinç ile 50 m yükseğe kaldıran güce eşdeğerdir)............yaklaşık 3.106 Newton
Kılcal damarların toplam sayısı............30 milyar
Akciğerdeki alveollerin sayısı............400 milyon
Bir günde akciğerlere giren hava miktarı............yaklaşık 10.000 litre
75 yılda kullandığımız hava............yaklaşık 285 milyon litre
Böbrekteki nefronların toplam uzunluğu............yaklaşık 50 km
Böbrekteki glomerulus kılcallarının toplam uzunluğu............yaklaşık 25 km
Böbrek kanallarının toplam iç yüzeyi............20 m2
Böbrekteki bowman kapsüllerinin toplam filtrasyon yüzeyi............1 m2
Deri toplam ağırlığı............1115 kg
Deri toplam alanı............1,5-1,8 m2
1 cm2 derideki toplam kılcal damar uzunluğu............yaklaşık 1 m
Deriden bir günde düşen keratinli ölü hücreler............10 gr/gün
Derideki sinir liflerinin uzunluğu............80 km
Terbezi sayısı............yaklaşık 2 milyon
Kafa derisindeki yağ bezi sayısı............yaklaşık 120.000
Derideki toplam hücre sayısı............yaklaşık 100 milyar
Derideki duyu alıcıları sayısı............yaklaşık 60 milyon
Günlük ter miktarı............800 ml kadar
Azamî günlük ter miktarı............18 litre
Retinadaki hücre sayısı............127 milyon
Gözün ayırabileceği aynı rengin farklı tonları............yaklaşık 200
İdrâk edebileceğin aydınlık dereceleri............yaklaşık 500

Organlarına ait dikkat çekici bu rakamları, sadece sayıca fazlalığı belirtmek için değil, Rabbimin çok yaratırken de, tek bir hücredeki gibi aynı hassasiyet ve incelikte yaratabileceğini vurgulamak içindi. Yukarıda son olarak temas ettiğim doku organlar memeli hayvanlarda da var. Diğer memeliler bizden pek çok üstün yönleri olan çeşitli organlara da sahipler. Bu açıdan değerlendirildiğinde, herhangi bir at veya sığırdan farkımız kalmaz. Halbuki Rabbimiz bizi en güzel ve en mükemmel surette yarattığını, bütün varlıkların üzerine halife kıldığını, hepsinden üstün meziyetlerle donattığını söylüyor. Sevgili Hasan! Artık, hayvaniyetten sıyrılıp insaniyet mertebesine çıkma zamanı geldi. Bunu da hücre ile, doku ve organlar ile değil, Rabbimin verdiği mânevî lâtifelerle, -akıl, idrak, şuur, irade, vicdan gibi- ilim, irfan ve marifete ulaşarak yapacaksın.

Vücudunu bir saray gibi kabul edersek, bu sarayın inşasında kullanılan taşlar, camlar, fayanslar, kereste, demir vs hükmünde olan her bir element; önce makromoleküllü bir organik maddeye, sonra hücre organellerine, hücreye ve hususî vazifeli farklılaşmış hücreler haline gelip, kafa kafaya verip, "haydi bir saray yapalım ve bu saray her şeyi ile kâinatın en mükemmel sarayı olsun" diyebilirler mi ?

Son olarak, her bir organının vücudundaki toplam hissesini belirten bir tablonun verilmesinin faydalı olacağını düşünüyorum: Tavsiyem; hiçbir şeyi kendi cismi ve maddesi nispetinde değerlendirme! Vücudunda çok küçük bir maddî hissesi olan pankreas olmadığında yaşayamazsın. Binde yedi nispetindeki kalbin bütün organlara hayat sıvısını pompalarken, yüzde üçbuçukluk beynin ise, vücudun bütününü idare eder. Ve binde beşlik böbrekten de asla vazgeçemezsin!
Çeşitli organların ağırlığının vücut ağırlığına nisbeti
Çizgili kaslar (yani kırmızı et olan kısımların)............% 31,56
İskelet ve dişler............% 14,90
Yağ dokuları............% 13,63
Deri............% 7,81
Kan ve lenf............% 3,77
Akciğerler............% 4,15
Beyin ve omurilik............% 3,52
Karaciğer............% 3,41
Bağırsaklar ve mide............% 2,07
Böbrekler............% 0,51
Kalb............% 0,69
Dalak............% 0,19
Pankreas............% 0,16
Kıkırdak, bağ dokuları, kan damarları ve çevre sinirleri............% 13,63

Demek ki insan vücudunu, saçından tırnağına, bağırsağından böbreğine herşeyi ile mükemmel bir bütünlük içinde ve estetik olarak kâinatın en mükemmel eseri şeklinde görebiliriz. Sevgili Hasan!

Seninle uzun zaman boyunca sohbet ettik, inşaAllah faydalı olmuştur. Benim elimden gelen bu kadardı. Seni gerçek değerinle tasvir edemediğim için hakkını helâl et!