Lokman Hekim

Türkiye’de bir kişinin böbrek taşı sorunuyla karşılaşma ihtimali yüzde 5 - 10 arasında değişiyor. Beslenme, genetik gibi faktörler böbrek taşı oluşumunda rol oynuyor. Böbrek taşının oluşmasını kolaylaştıran besinler olduğu gibi koruyucu besinlerin de bulunduğunu söyleyen İstanbul Cerrahi Hastanesi üroloji uzmanı Prof. Dr. Sinan Zeren, limon suyu ve limonatanın bunlardan biri olduğunu belirtiyor. Prof. Dr. Sinan Zeren, sorularımızı yanıtladı.

Böbrek taşları kimlerde daha sık görülür?

Az su içen kişilerde taş oluşumu çok kolaylaşır. Çünkü idrar çok yoğun konsantre haline gelir. En büyük risklerden biri budur. Bu nedenle biz hastalara hep bol su içmeleri gerektiğini söyleriz. Çünkü bol içimi, idrar kristal halindeyken o kristallerin yıkanıp atılmasını sağlar.

Böbrek sağlığı için günde ne kadar su içilmeli?

Böbrek taşına karşı koruyucu olması için günde ortalama iki litre idrar çıkarmak gerekir. 12 dolu bardak su içmek gerekir denir. Ama bu miktarın yaz ve kış arasındaki etkisi aynı olmaz.

Tabii hareketli olmak da çok önemli. Ayrıca tuzlu yememek lazım. Tuzlu yemek idrarda kalsiyum atılımını çok artıran birşey. Eskiden süt, peynir, yoğurt hastalara çok verilmezdi, hastalara ''süt taş yapıyor uzak dur'' denirdi. Ama bunun da bir anlamı yok. Aksine kalsiyum içeren yiyecekler taş için kısmen koruyucu olarak kabul ediliyor.

Hastalar diyetlerinde nelere dikkat etmeli?

Hayvansal proteinlerden mümkün olduğunca kaçınmalılar. Et, tavuk ve balık idrarı daha asit hale getirdiklerinden taş oluşumu için risklidir. Bol bol limon suyu ve limonata içmelerinde fayda var. İdrarın içindeki bazı maddeler taş oluşumu için koruyucudur. Bunlardan en önemlisi ''sitrat''tır. İdrardaki sitrat düzeyi düşük olanlarda taş oluşumu daha kolay oluyor.

Limon suyunun içinde sitrik asit yani bol miktarda sitrat olduğundan limon suyu içmenin böyle bir koruyucu etkisi var. Ancak greyfurt suyu sabıkalıdır ve limon suyunun aksine taş yapıcı etkisi olduğu söylenir. Yine gazlı içecekleri önermiyoruz.

Taş oluşumunu kolaylaştıran oksalattan zengin besinler nelerdir?

Koyu yeşil yapraklı sebzeler (ıspanak vs), bamya, çilek, domates, çikolata, kuruyemişler ve çay oksalattan çok zengindir.

Böbrek taşı ameliyatlarında neler değişti?

Günümüzde idrar yolunun her noktasındaki taşı tespit etmek ve onu çok modern yöntemlerle vücuttan uzaklaştırmak mümkün. Işıklı optik cihazlarla kamera yardımıyla böbreğin her yerinde dolaşabiliyorsunuz, mesaneye girebiliyorsunuz. Örneğin mesanede taş varsa bu en kolay taş ameliyatlarından biridir. İdrar yollarından girip endoskopik olarak taşı mesanede görüp, parçalara ayırıp çıkarabiliyoruz. Hatta hastayı aynı gün taburcu edebiliyoruz.

Bir başka yöntem de karından 1,5 santimetre bir kesi yapıp oradan böbreğin içine 1 santimetre çapında bir boru kullanıyoruz. Karından girip böbreğin içine yerleştirerek bu borunun içinden optik aletlerle içerdeki taşı parça parça kırarak çıkarıyoruz.

Diğer bir yöntem de vücut dışından ''şok dalga'' yöntemiyle yani ses dalgarıyla taş kırmadır. Vücut dışından ses dalgası hastanın vücut içindeki taşın üzerine odaklanarak gönderilir. Hastanın vücudunun içinde taşlar kırılır. Hasta bol su içip, gezip dolaşıp o taşları kendisi dökmeye çalışır.