Beslenme bireylerin ve toplumların yaşamlarını etkileyen çok önemli bir temel gereksinimdir. Sağlıklı toplumların oluşması için yeterli ve dengeli beslenme tartışmasız bir önkoşuldur. Beslenme sorunlarının tedavisi ve önlenmesi amacıyla diyetin desteklenmesi hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkelerde yaygın olarak kullanılan yöntemlerdir. Diyet suplemanları (destekleyicileri) vitamin, mineral, aminoasitler, posa, fitokimyasallar, otlar ve botanik ürünleri kapsar.
Diyetin desteklenmesi yani supleman kullanımı diyetle yetersiz gıda tüketildiğinde besin ögeleri alımı önerilenin altında olduğunda, hamilelik yada emzirme dönemi gibi özel durumlara bağlı olarak gereksinme arttığında, hücre fonksiyonlarının düzeltilebilmesi için, besinlerin hazırlanmasında, pişirilmesinde ve saklanmasında kaybedilen besin öğelerinin takviyesinde,yaşlılıkda yetersiz beslenmeden kaynaklı beslenme ihtiyacını karşılamak amacıyla uygulanan yöntemdir.
Suplemantasyon yöntemleri arasında, altıncı aydan sonra bebek, çocuk ve gebelere demir, kalsiyum verilmesi; bebek ve yaşlılara D vitamini verilmesi; doğurganlık çağındaki kadınlara folik asit verilmesi, kan bulgusunda yetersiz seviyede vitamin, mineral bulunması veya bazı hastalıklarda kolesterol, kan şekeri, karaciğer fonksiyon testleri, homosistein seviyesinin desteklenmesi sayılabilir.
Insanlar suplemanları bazen hastalıklarının tedavisi için bazen de hiçbir sorunları yokken kullanırlar. Kımılerı ıse besın tuketımı yerıne gereksınımı oldukları besın ogelerını hap olarak almakta kullanırlar. Ancak biliyoruz ki günümüzde birçok kişi kendi kararları ile diyetlerini yeterli kılmak, daha sağlıklı olmak veya varolan hastalıklarını tedavi etmek veya önlemek amacıyla supleman kullanmaktadır.
Bazı suplemenların aşırı kullanımı kusma, böbrek taşı , karaciğer hasarı, doğumsal bozukluklara neden olabilmektedir. Bu nedenle kişi kan bulgularına uygun ve sahip olduğu rahatsızlıkların komplikasyonlarının etkilerini negatif etkilemeyecek şekilde bir uzman kontrolünde kullanmalıdır.
Sıklıkla kullanılan bazı suplemanlar
Chronium picolinate
Krom emilimini kolaylaştıran, vücutta şeker kullanımında rol oynayan, glikoz seviyesini dengeleyen bir mineraldir. Kolesterol seviyesinide düşürerek aterosklerozun önlenmesinde faydalıdır.
Flax seed oil
Balık yağı ile aynı özellikte olan, omega-3 yağ asidinden, magnezyum,potasyum ve liften zengin, kolesterol seviyesini düzenleyici, kansere karşı koruyucu, menopoz sıkıntılarını hafifletici etkisi olduğu bilkinmektedir.
Omega-3 yağ asidi
İçeriğinde bulunan yağ asitleri özellikle çocuklarda görme ve zihinsel fonksiyonların gelişimi için temeldir. Kanser ve kalp-damar hastalıklarına karşı koruyucu etkisi bulunmaktadır. Romatizmal ağrıları azaltıcı, menopoz sıkıntılarını hafifletici etkilerinin olduğu bilinmektedir.
Dandelion
Karahindiba bitkisinden elde edilen, vitamin ve minerallerden zengin, böbrek, pankreas ve mide fonksiyonlarını düzenleyeci, safra üretimini artırıcı etkisi bulunmaktadır. Kilo vermek isteyenlerde su tutulumunu azaltıcı ve sindirimi kuvvetlendirici etkisi bulunmaktadır.
Milk Thistle
Deve dikeni, yabani enginardan elde edilen, Avrupa'da karaciğer toniği olarak kullanılan, karaciğer hastalıklarınıda tedaviye yardımcı bir üründür.Özellikle sigara, alkol ve kemoterapi kullananlarda detoksifiyan olarak kullanılmaktadır.
Coenzyme-Q-10
Hücrelerdeki enerji üretiminden sorumlu olan bir koenzimdir. Serbest radikallere karşı antioksidan olarak savaşır, E vitaminine de destek olur. E vitamini kötü kolesterol (LDL)'nin etrafında bir kalkan oluşturarak serbest radikallerin LDL'yi oksitlendirmesini önler böylece kalp fonksiyonlarını düzenleyici etkisi bulunmaktadır.
Apple cider vinegar
Birçok vitamin ve mineralden zengin olan elma sirkesinin kan şekerini düzenleyici, bağışıklık sistemini güçlendirici, kalp fonksiyonlarını , kabızlık ve hemoroidi düzenleyici etkisi bulunmaktadır.
Echinacea
Bağışıklık sistemini ve karaciğeri güçlendirici, üst solunum yolu hastalılarından koruyucu, cilt yaralarını tedavi edici, kronik yorgunluk sendromunu destekleyici etkisi bulunmaktadır.
Carnitine
Özellikle vejeteryanlarda eksikliği görülen, kalp kası ve karaciğer hücrelerinde yağ yakıcı olarak kullanılan, yüksek kolesterol ve trigliserit seviyesini düşürücü, kas yorgunluğunu giderici etkisi bulunmaktadır.Spordan önce alınımı vücuttaki etkisini artırmaktadır.
Bilinmesi gerekenler:
Suplemanlar yetersiz beslenmenin tamamlayıcısı olmamalıdırlar.Sadece besinlerde bulunan bazı besin öğeleri bulunmaktadır.
Sağlıklı beslenen bir bireyin suplemana ihtiyacı olmayabilir, bu nedenle kan bulgularının takibi ile kullanıma karar verilmelidir.
Suplemanlar enerji vermezler, kilo aldırmazlar. Sadece protein, karbonhidrat ve yağlar enerji verirler. Bazı vitaminler ise enerji metabolizmasında yer aldıkları için (B vitamini gibi) iştahı artırıcı etkisi bulunmaktadır.
Supleman seçerken kendi ihtiyaçlarınızı değerlendirin; yaş, cinsiyet, fiziksel özellikler, kan bulgularınızı göz önünde bulundurun.
Suplemanları uzmanınızın önerdiği miktarda kullanın, bir öğün atladığınızda bir sonraki öğünde iki doz birden kullanmayın.
Hiçbir supleman tek başına zayıflatmaz, beraberinde beslenmeye de dikkat edilmelidir. Aksi takdirde Amerika'da binlerce tablet bulunmakta ama obeziteden kurtulamamakta.