Lokman Hekim

Manolyagiller familyasındandır. Anayurdu Güneydoğu Asya olup günümüzde en çok Çin ve Vietnamda yetiştirilen, kışın yapraklarını dökmeyen duyarlı bir ağaç veya ağaççık ile bunların yıldız biçimindeki meyvelerine Çin anasonu adı verilmektedir. Çin anasonu ağacı 4,5-9 m. boylanabilir. Güzel kokulu gövde kabukları beyaz renkli ve cam gibi parlaktır. Yaprakları elips biçiminde ve koyu yeşil renklidir. Çok sayıda taçyaprağından oluşan, yazın açan ve anason kokan çiçekleri sarı, beyaz ya da ender olarak mor renklidir. Bu çiçekler daha sonra yıldız biçimli, gri-kahverengi ve 6-9 parçalı meyvelere dönüşür. Yıldızın her parçasında bir tohum yer alır. Güneşli, soğuktan ve rüzgardan korunmalı yerleri, suyu iyi akıntılı toprakları seven Çin anasonu ağacı, tohumuyla ya da gövde çelikleriyle çoğaltılır.

Yılanyastığıgiller familyasındandır. Anayurdu Hindistandır. Ama Asya, Avrupa ve Amerika kıtalarına kadar yayılmış çokyıllık otsu ve rizomlu bir su bitkisidir. Anadoluda Sapanca, Yeniçağa ve Beyşehir göllerinin kıvılarında bol bol yetişir. 50-125 cm. boylanabilir. Şerit yaprakları: yaz ayların açan siyahımsı erguvani renkte tıkız başa çiçekleri vardır. Bu çiçekler daha sonra yeşilimsi renkli meyvelere dönüşür. Bitki, humlarıyla ya da daha çok rizomlarının sürgün vermesiyle çoğalır.

Eğirotu % 3 oranında uçucu yağ, yapışkan bitki sıvısı, acı esans, glikozit, tanen ve akorin adlı acı maddeyi içerir.

Gülgiller familyasındandır. Anayurdu İran ile Afganistan yaylaları olan badem ağacı, Eski Yunanlılar ve Romalılar tarafından Akdeniz bölgesine getirilmiş ve yöreye çok iyi uyum sağlamıştır. Anadoluda uzun yıllardan beri yetiştirilen, 10 m ye kadar boylanabilen, şeftaliye benzeyen ama ondan daha büyük boylu ve daha uzun ömürlü bir ağaçtır, özellikle çiçeklenme zamanı dona karşı aşırı duyarlı olan badem ağacı bol güneşli, kışları ılık geçen, suyu iyi akıntılı yerleri sever ama toprak ayırımı yapmaz. Yaygın ya da dik dikensiz dalları, ince uzun ve kenarları ince dişli oval yaprakları vardır, ilkbahar başında açan çiçekleri beyaz, ender olarak pembe renkli olur. Ağaç çiçekliyken önce beyaz sonra açık pembe renkli görünür ve sonra yapraklanarak yeşile döner, ilkbaharın sonuna doğru ağaçta üzeri tüylü, yeşil renkli, çağla denilen meyveler görünür. Daha sonra ağustos-eylül aylarında taş çekirdek biçimini alan bu meyvelerin sert kabuğu içinde, bir ucu sivri, öteki ucu yassı ve geniş olan bir tohum meydana gelir. Bu tohuma badem ya da badem içi adı verilir. Badem ağacı, sert kabuğu içindeki tohumun ekilmesiyle çoğaltılır. Ancak tohumdan yabani olarak süren fidanlar aşılanır.

Akdeniz ve Asya ülkelerinin en eski meyvelerinden biri olan ayva gülgiller familyasından gelir. Anavatanı Kuzey İran, Kafkasya ve Anadolu olan ayva, sarı renkte, tüylü, mayhoş, dokusu sertçe ve ufak çekirdekli bir meyvedir. Mayıs ile Haziran aylarında çiçek açar, meyvesi Eylül ve Ekim aylarında toplanır.

10 ile 1000m arasındaki yüksekliklerde hemen her bölgede yetiştirilebilir. Kumlu-tınlı sıcak ve geçirgen topraklarda yetişir. Üretimi, tohumla, kök sürgünleri ve çelikleme yapılır. Ayva yetiştiriciliğinin Anadolu'dan Yunanistan ve İtalya'ya geçtiği, Milattan önce 650 yılında Yunanistan'da yetiştirildiği ve oradan diğer Avrupa ülkelerine yayıldığı tarihi araştırmalardan anlaşılmaktadır. Ayvaya bu gün Avustralya hariç tüm dünya ülkelerinde rastlanabilmektedir.

Buğdaygiller familyasındandır. Anayurdu bilinmeyen, dünyanın bütün soğuk ve ılıman iklimli bölgelerinde, ayrıca tropikal ve astropikal iklim bölgelerinin yüksek kesimlerinde yetişen 125 kadar türün ortak adı ayrıkotudur. Ülkemizde de 20 kadar ayrıkotu türü yetişmektedir. Bu türlerden bazıları tarıma çok zararlı iken, kimi türleri de hayvan yemi ya da çim bitkisi olarak özellikle yetiştirilmektedir. Ayrıkotu türlerinden konumuzla en çok ilgili olan Tarla ayrığı (A.repens) da tarıma zararlıdır. Çünkü, kendi haline bırakılırsa kısa zamanda tarlaları kaplar. Kısaca ayrıkotu diyeceğimiz bu bitki 30 -150 cm. boylanabilen, rizom köklü (kök gövdeli), çokyıllık dayanıklı otsu bitkidir. Tarlalardan başka, yol kenarları ve bahçelerde de çok görülür. Yeşil gövdesi silindirik biçimli ve boğumlu, yapraklan yeşil ve düzdür. Mayıs-temmuz ayları arasında küçük başaklar halinde açan çiçekleri yeşil renkli ve pek gösterişsizdir. Bitki, bu çiçeklerinden oluşan tohumlarının dökülmesiyle, özellikle rizomlarının sürgün vermesiyle ya da toprağa değen yerde, gövdelerinin yeniden kök atmasıyla çoğalır.

Hayıt kışın yapraklarını döken, oldukça baharatlı bir kokuya sahip, beyaz-mor çiçekli çalımsı bir ağaççıktır. Çiçekleri yaz sonu açar ve sonbaharda minik yemişler verir. Yaprakları 5-7 yaprakçıktan oluşur. Aynı zamanda 'beşparmak otu' olarak da bilinir. Akdeniz bölgesinde bolca bulunur. Kökü, yaprakları, yemişleri şifa için, sapıysa sepet yapımında kullanılır. Hayıtın bilimsel adı Yunanca'da namus anlamına gelen agnos-castus'tan gelir.

Etki ve Kullanım:

Hayıt en çok erkeklerdeki cinsel isteği azaltmasıyla ünlenmiştir.

Hipokrat hayıtın yaraları iyileştirici özelliğine değinmiştir.

Erkeklerde cinsel isteği azaltıcı, kadınlarda hormon dengeleyici etkisi ön plana çıkmıştır.

Aylandız Ağacı (Kokarağaç) (Ailanthus altissima): Keskin kokulu ve uzun salkımlı çiçekler açan ve 30 metreye kadar uzayabilen, hızlı büyüdüğü için daha çok gölge ağacı olarak dikilen bir ağaçtır. Azakeğeri, Eğirotu, Meyhaneciotu adlarıyla da bilinir. Yapraklar reçine, tanen ve C vitamini; gövde kabuğu tanen ve acı maddeler ihtiva eder.

Aylandızın Faydaları: Spazm çözücüdür. Ateş düşürücü ve kusturucu etkiye sahiptir. Bağırsak solucanlarını düşürmeye yardımcı olur. İshal ve dizanteride faydalıdır.

Çuhaçiçeğigiller familyasının örnek bitkisidir. Kuzey Yarıkürede yaygın olan çuhaçiçeği, ülkemizde genellikle Doğu Anadolunun dağlık kesimlerindeki nemli orman ve çayırlarda yetişir. 15-25 cm. kadar boylanabilen, dayanıklı çokyıllık otsu bitkidir. Kısa bir rizomu (kökgövdesi) vardır. Mavimsi-yeşil ve üzeri kırışık görünüşlü yapraklarının hepsi, doğrudan doğruya bitkinin rizom kökünden sürerek bir rozet oluşturur. Yuvarlak kesitli ve içi dolu olan çiçek sapları, 30 kadar çiçeği taşıyacak kadar dayanıklıdır. Gevşek ya da sıkı salkımlar oluşturarak ilkbaharda açan çiçekleri, altın renkli taçyapraklarıyla gösterişlidir. Bitkinin koyu kahverengi minik tohumlarını taşıyan meyvesi yumurta biçimli bir kapsül halindedir. Güneşli ya da yarı gölge yerleri: kireçli ve nemli topraklan seven çuhaçiçeği, tohumlarıyla ya da büyük bitkilerin rizomlarının bölünüp ayrı yere dikilmesiyle çoğaltılır.
Çuhaçiçeği % 10a kadar varan oranda saponin ile ayrıca glikozitler, uçucu yağ ve flavonitleri içerir.

1. tarif
Lavanta, biberiye, söğüt yaprağı, mentollü nane, karabaş otu, mersin yaprağı, bamya çiçeği, ada çayı, ıhlamur, fesleğen,lavanta, mercan köşk, yarpuz, ak diken, kekik, papatya, oğul otu, gül yaprağı, alıç çiçeği, ardıç meyvesi, maydanoz ve tere.

Otların tamamı veya bir kısmı aynı miktarda karıştırılırak, aç ve tok karnına çay yerine bol miktarda ballı ve limonlu olarak içilir.

2. tarif
100 gr. zerdeçal
50 gr. lüle kükürt
50 gr. kil ermeni
50 gr. ravent kökü
50 gr. demir dikeni
2 kg. bala karıştırılıp aç karnına 1 yemek kaşığı yenir.

3. tarif
500 gr. demir hindi
2 lt. suda ezilip aç karnına 1 su bardağı içilir.

1. tarif
100 gr. çörek otu
100 gr. turp tohumu
100 gr. anason
50 gr. kereviz
1 kg. üzüm pekmezi
1 kg. bala karıştırılıp aç veya tok karnına 1-2 yemek kaşığı yenir.

2. tarif
100 gr. arı sütü
100 gr. polen
50 gr. karanfil
50 gr. tarçın
50 gr. günlük
1 kg. bal
1 kg. keçi boynuzu pekmezi ile karıştırılarak, 3 öğün aç karnına 1 yemek kaşığı kadar yenir.

1. tarif
Fesleğen, reyhan, hayıt yaprağı ve çiçeği, hatmi yaprağı ve çiçeği ,defne yaprağı ayrı
ayrı veya karıştırılarak kaynatılır. Lapası harici olarak, böceğin soktuğu yere konur.

2. tarif
Isırılan yere amonyak sürülür.

1. tarif
Sarımsak yoğurtla karıştırılarak yenir.

2. tarif
1 fincan suya 10 damla kekik yağı damlatılarak içilir.

3. tarif
Şalgam suyu içilir.

4. tarif
Enginar yaprağı, ısırgan yaprağı, biberiye ve bodur mahmut otu kaynatılarak, ayrı ayrı veya karıştırılarak içilir.

5. tarif
Vakit geçirmeden doktora müracaat etmek gerekir. Yukarıda yazılanlar, doktor gelene
kadar veya ilk anda yapılacak işlemlerdir.

1. tarif
Üzüm ve kara üzüm kurusu meyvelerinin tazesi yenir.Kaynatılıp suyu bol miktarda
içilir.

2. tarif
Çilek, havuç, üzüm, ahududu, böğürtlen meyvesi, dut, alıç, balık, hünnap ve iğde bol
miktarda yenir.

3. tarif
100 gr. çörek otu
100 gr. günlük
100 gr. havlucan
100 gr. polen
100 gr. arı sütü
1 kg. üzüm pekmezi
1 kg. bala karıştırılıp aç karnına 1 yemek kaşığı yenir.

1. tarif
Yemek yemeden evvel 1-2 bardak ılık süt içilir.

2. tarif
Aç veya tok karnına bol su içilir.

3. tarif
Akşam yemeklerinden uzak durulur. Elma, salatalık ve çorba ile beslenilir.

4. tarif
50 gr. kitre
50 gr. sandaros sakızı
50 gr. ardıç tohumu dövülerek karıştırılır. 3 öğün aç karnına 1 tatlı kaşığı yenir.

5. tarif
Bol kiraz , maydanoz, lahana, marul, tere ve elma yenir. Greyfurt, portakal ve limon suyu içilir.

6. tarif
Sinemaki yaprağı, ardıç meyvesi, funda yaprağı, altun ot, kırk kilit otu, biberiye,
mentollü nane, lavanta, kekik, bamya çiçeği, tarhun otu, ada çayı, kiraz sapı, mısır
püskülü, mercan köşk, söğüt yaprağı anason ve mayana.

Otların tamamı veya bir kısmı aynı miktar karıştırılıp aç karnına 1-2 su bardağı içilir. Tok karnına aynı miktar karışım, az miktarda limon katılarak içilir.

7. tarif
100 gr. kişniş
100 gr.kadar dövülmüş anason, aç karnına 1 tatlı kaşığı su ile içilir.

8. tarif
Ağır yiyeceklerden ( hamur işi, kuru yemiş, tatlı v.s.) uzak durulmalıdır.
Bol sebze ve meyve tüketilmelidir.

1. tarif
Alıç çiçeği, ıhlamur çiçeği, hünnap, şahdere otu, arpa ve kenevir tohumu karıştırılıp kaynatılarak aç ve tok karnına içine bal katılarak, günlük 3-4 bardak çay gibi içilir.

2. tarif
Tatlı badem, üzüm, bezelye, incir, fındık, antep fıstığı, çam fıstığı,çedene ve turp bol
miktarda çiğ olarak yenir.

3. tarif
100 gr. havlucan
100 gr. polen
100 gr. arı sütü
50 gr. kına kına
50 gr. hindistan cevizi
50 gr. anason
Otların tamamı karıştırılarak, 4 öğün aç karnına 1 bardak süte 1 yemek kaşığı kadar ilave edilmek suretiyle içilir.

4. tarif
100 gr. havlucan
100 gr. çemen tohumu
100 gr. burçak
50 gr. turp tohumu
50 gr. zencefil
1 kg. üzüm pekmezi
1 kg. bala karıştırılarak, 4 öğün tok ve aç karnına 1 yemek kaşığı yenir veya süt ve üzüm suyu ile içilir.

5. tarif
200 gr. bezelye unu
100 gr. havlucan
100 gr. polen
100 gr. arı sütü karıştırılarak 4 öğün 1 yemek kaşığı aç ve tok karnına yenir veya üzüm suyu ve süt ile içilir.

NOT : Arı sütü karışımlı tertiplere metal kullanılmaz; plastik, cam ve tahta kullanılır.