Lokman Hekim

Ramazan ayındaki beslenme alışkanlıklarının bayramda aniden değişmesiyle birlikte fazla yemek yemek ve aşırı tatlı tüketmek sağlık sorunlarına neden olabilir.

Uzmanlar, Ramazan ayındaki beslenme alışkanlıklarının bayramla birlikte aniden değiştirilmemesi konusunda uyardı.

Trakya Üniversitesi (TÜ) Tıp Fakültesi Sağlık Araştırma ve Uygulama Merkezi Beslenme ve Diyet Uzmanı Zuhal Yargıtay, Ramazan ayındaki beslenme alışkanlıklarının bayramla birlikte aniden değiştirilmemesi gerektiğine dikkati çekerek, ramazan sonrası aşırı yemek yemenin veya fazla tatlı tüketiminin sağlık açısından bazı problemleri de beraberinde getireceği uyarısında bulundu.

Sıcak yaz günlerinde lezzetli ve hafif sütlü tatlılarla iftar sofralarınızı zenginleştirmek istiyorsanız, güllaç, fırın sütlaç ve kazandibi gibi vazgeçilmez tatlılarımızı tercih edebilirsiniz.

Bu geleneksel tatlılarımızın hazırlanmasındaki ayrıntıları ve birbirinden özel malzemelerini Özsüt ustalarından öğrendik. Maharetli ustaların hazırladığı sütlü tatlılarla misafirlerinize lezzetli ikramlar hazırlayabilirsiniz.

GÜLLAÇ

20 kişilik (1 tepsi)

Malzemeler:

Ramazan ayında uzun saatler aç ve susuz kalınması ile birlikte halsizlik ortaya çıkıyor. Kimi iş ortamında her zamanki performansını sergileyemiyor, kimi de günlük işlerini yapmakta zorlanıyor.

Şerbetler ve şuruplar iftarda serinletici olarak içilebileceği gibi yemekten sonra kendinizi dinç ve zinde hissetmenizi sağlıyor.

Böğürtlen şurubu: Böğürtlenin kanser ve tümör hücrelerinin gelişimini engellediği, yapılan çalışmalarla kanıtlanmıştır. İçeriğinde bulunan 'ellagik asit' anti-kanserojen bir madde olarak biliniyor. Bu madde, kanser hücrelerinin ve tümörün büyümesini engelliyor. Hafızaya da iyi gelen böğürtlen, bol miktarda B grubu vitaminleri içeriyor. İftardan yaklaşık 1 saat sonrasında tüketilen 1 bardak böğürtlen suyu ya da şurubu, kan şekerinin dengelenmesini sağlayarak kişide oluşabilecek uyku ve yorgunluk halinin ortadan kaldırılmasına yardımcı oluyor.

Ramazan ayının gelmesiyle birlikte oruç tutan kişilerin günlük beslenme şekli ve öğün sayısı birdenbire değişiyor. Genelde sahurda ne kadar fazla yenilirse gün boyunca açlığın o kadar az hissedileceği düşünülür.

Uzmanlar, bu şekilde düşünen kişilerin farkında olmadan sağlıksız beslenmenin kapılarını araladıklarını söylüyor.

Diyetisyen Şefika Aydın Selçuk, uzun bir açlık sürecinin yaşandığı Ramazan ayında oruç tutanların beslenmelerine dikkat etmesi gerektiğini söylüyor.

Sahurda, doğru besinleri tercih etmenin gün içinde açlığı önlediğini ve uyku isteğini azalttığını belirten Selçuk, örneğin bir haşlanmış yumurtanın tok tutacağını anlatıyor.

Oruç tutanların, uzun ve sıcak yaz günleri nedeniyle vücutlarında aşırı derecede sıvı kaybı meydana geliyor.

Konya ’da özel bir hastane de Kalp ve Damar Cerrahi Bölümü’nde görev yapan Kardiyoloji Uzmanı Dr. Murat Sakallı, oruç tutanların, uzun ve sıcak yaz günleri nedeniyle vücutlarında aşırı derecede sıvı kaybı meydana geldiği, bu sıvı kaybının iftar ile sahur arasında günde 2 veya 3 şişe maden suyu tüketerek giderilebileceğini söyledi.

İftara doğru kan şekerimiz düşer. Bu yüzden kısa zamanda yemek yeme ihtiyacı içinde oluruz. çok yemek tüketir, özellikle de şekere aşırı yükleniriz.

Sonrasında da hareketsiz kalırız. Bu durumda kilo almak kaçınılmaz olur.

Ramazanda sizin de tatlı tüketme isteğiniz artıyor olabilir. Nedeni çok basit: Bütün gün mideniz boş olduğu için kan şekeriniz düşüyor ve vücut hızlıca ağır ve şekerli yiyecekleri tüketme eğilimine giriyor. Bu durumda tatlı seçimlerinizde şeker yerine bal kullanılmış tarifleri ve kuru meyveleri deneyebilirsiniz.

Ramazan aylarında zengin ve yoksul sofralarının vazgeçilmez lezzeti olan Ramazan pidesi, yapılışı, unu, fırıncının gösterdiği ilgi ve sahip olduğu tadıyla yüzyıllardır Türk mutfağında önemli bir yer tutuyor.

Ramazan ayı ve oruç denilince ilk akla gelen pide, Türkiye'nin dört bir yanındaki fırınlarda üretilmeye başlandı. Ramazan ayının ilk gününde öğleden sonra üretilmeye başlanan pideler için birçok kişi bakkal ve fırınlara siparişlerini sabah erken saatlerde verdi.

Pide, genel olarak Türk mutfağında farklı ve önemli bir yer tutuyor. Yöresel olarak yapılanlarla birlikte ülkemizde onlarca çeşitte pide üretiliyor.

Ramazanda beslenme konusunda bazı tavsiyelerde bulunan diyetisyenler, iftarda ağır yemeklerden kaçınılmasını, sahurda ise bol proteinli yiyecekler tüketilmesini öneriyor.

İnönü Üniversitesi Turgut Özal Tıp Merkezi Başdiyetisyeni Aygül Güven, insanların sağlıklı bir şekilde oruç tutabilmeleri için iftarda ağır yemeklerden kaçınmaları, sahurda ise hafif bir kahvaltı yapmaları gerektiğini söyledi.

Oruçta, sahurun büyük bir önem taşıdığına dikkati çeken Güven, şunları anlattı:

''İnsanların rahat bir şekilde oruç tutabilmeleri için sahurda beslenme şekli çok önemli. Kesinlikle sahursuz bir oruç önermiyoruz. Çünkü açlık süresi oldukça uzun. Oruç tutmak isteyenler için sahurda peynir, süt, yumurta gibi bol proteinli gıdalar öneriyoruz. Proteinli yiyecekler vücut tarafından geç emildiği için mideyi daha geç terk eder. Ve uzun süre tok kalmamızı sağlar. Sahurda aynı zamanda kepekli ekmek ve bir porsiyon meyve yenilmesi çok daha iyi olacaktır.''

Akdeniz, Karadeniz, Ege, Marmara ve boğazlarda, ağustos-eylül aylarında avlanacak en iyi ve lezzetli zamanı olan 17 balık türü, beslenme sağlığı açısından önemli ve sindirimi kolay olduğu için özellikle iftarda tüketilmesi gerekiyor.

Çukurova Üniversitesi (ÇÜ) Su Ürünleri Fakültesi Su Ürünleri Yetiştiriciliği öğretim üyesi Prof. Dr. İbrahim Cengizler, balığın, A ve D vitamini bakımından çok değerli bir tüketim maddesi olduğunu söyledi.

Özellikle kalp ve damar rahatsızlıkları bulunan kişilerce tüketilmesi önerilen balığın, türüne göre yılın hangi zamanında en iyi ve lezzetli zamanının uzmanlarca takvime göre belirlendiğini ifade eden Cengizler, tüketiminde bunun da dikkate alınmasının yararlı olduğunu bildirdi.

Ramazan ayının, bu yıl ağustos sıcaklarına denk gelmesi, oruç tutanları olumsuz etkileyebilir. Halsizlik ve tansiyon gibi sorunlar yaşamamak için yediklerimize dikkat etmek gerek!

Sıcaklar ve aşırı nemin yanı sıra oruç süresinin 16 saati bulması bu yıl oruç tutanları bir hayli zorlayacak. O nedenle çok fazla güneş altında kalmamalı ve belli saatlerde dışarı çıkmamalı...

Bununla beraber sahur ve iftarda yenilen yiyecekler de oldukça önemli. Peki nasıl beslenmeli, nelere dikkat edilmeli?

SAHURDA YUMURTA TOK TUTAR
"Ağır yemeklerden kaçının ve bol bol sıvı tüketin" uyarısı yapan uzmanlar, tok tutucu özelliğinden dolayı yumurtanın tüketilmesini öneriyor. Öte yandan kepekli makarna, bulgur ve esmer priniçten yapılan yiyecekler, beyaz ekmek yerine tam tahıllı ekmek, bol bol sebze ve salata yemek gerekiyor.

Kahvaltı ve ana yemekler bir arada tüketilmeli mi, tatlı iftardan ne kadar sonra yenmeli, sahurda fazla yemek, açlığı azaltır mı?

Kiloss Beslenme Danışmanlık Hizmetleri'nden Diyetisyen Berrin Yiğit, bu soruların cevabını vererek ramazanda sağlıklı ve dengeli beslenme önerilerini şöyle sıralıyor:

"Hem kahvaltı hem de ana yemekleri bir arada tüketmeyin, birinden birini tercih edin. Tatlı iftardan 2,5 saat sonra olmalı. Meyveli, sütlü tatlılar, güllaç ya da komposto tercih edin. Sahurda fazla yiyerek daha çok tok olmazsınız, önemli olan lifli, az şekerli doğru karışımlar seçmenizdir. Örneğin; light sütlü,meyveli yulaf/buğday ezmesi veya Kepekli tost + yumurta + süt/kefir.

Ramazan'da sıcak havanın olumsuz etkilerinden korunmak ve gün içinde daha az susamak istiyorsanız, sahura kadar azar azar sıvı gıdalar tüketin.

Bir kişinin günlük sıvı ihtiyacının yaklaşık 2,5 litre olduğunu belirten Selçuk Üniversitesi Meram Tıp Fakültesi Hastanesi Beslenme ve Diyet Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Mehmet Akman, oruç tutanların sıvı alımına çok dikkat etmesi gerektiğini söyledi.

İnşaat, kömür ocakları ve sanayi gibi alanlarda çalışan kişilerin sahurda yoğun demir ve kalsiyum içeren gıdalar tüketmesi gerektiğini belirten Akman, bu kişilerin sahurda enerji deposu olan pekmezden de aşırıya kaçmayacak şekilde yararlanması gerektiğini ifade etti.

Samsun Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu Beslenme ve Diyetetik Bölümü Başkanı Yrd.Doç.Dr. Aliye Özenoğlu, “Çok çay içilmesi vücudun susuz kalmasına neden olur. Bu nedenle, sahurda çay içmek isteyenler açık ve limonlu 1-2 bardak ile yetinmelidir. İftarda çay tüketmek isteyenlerin yemekten en az 1 saat sonra çay içmeye dikkat etmeleri yararlı olur” dedi.

Samsun Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu Beslenme ve Diyetetik Bölümü Başkanı Yrd.Doç. Dr. Aliye Özenoğlu, Ramazan ayında oruç tutan kişilerin beslenmelerine dikkat etmeleri gerektiğini söyledi. Ramazan ayıyla birlikte yorulan vücuttaki tüm sistemlerin dinlendiği ve metabolizmanın da yeniden düzenlendiğini belirten Özenoğlu, beslenme saatlerinin değişmesine rağmen, günlük alınması gereken enerji, protein, vitamin ve mineral oranlarının aynı kaldığını belirtti. Sahurda aşırı çay içilmemesi gerektiğini açıklayan Yrd.Doç.Dr. Aliye Özenoğlu, şöyle dedi:

Uzun süre aç kalınacağı için daha çok yemek yeniliyor. Özellikle de yağlı ve kalorili yiyecekler tüketiliyor. Ancak bu durum bir takım sağlık sorunlarını da beraberinde getiriyor.

Erciyes Üniversitesi (ERÜ) Tıp Fakültesi Hastaneleri Beslenme ve Diyet Uzmanı Zeynep Caferoğlu, Ramazan ayında beslenme alışkanlıklarının önemli ölçüde değiştiğini kaydetti.

Bu ayda 3 ana öğünden oluşan günlük beslenme düzeninin, iftar ve sahur olmak üzere iki öğüne düştüğünü belirten Caferoğlu, Ramazan ayında sağlık sorunlarının oluşmasını engellemenin sanıldığı kadar zor olmadığını belirtti.

SAHURA MUTLAKA KALKILMALI
Caferoğlu, sahurun bireyleri oruca hazırlayan en önemi öğün olduğunu ifade ederek, ''uyanamama'' bahanesiyle sahurun asla atlanılmaması gerektiğini kaydetti.

Ramazan ayının yaz dönemine gelmesi, oruç tutan kişilerin, sıcağın da etkisiyle kan şekerinin düşmesine neden olacak. Uzmanlar ramazan ayında, doğru beslenmenin önemine dikkat çekiyor. Uzun süre açlığa, bir de aşırı sıcaklar eklenince oruç tutan kişilerin kan şekerinin düşeceğine dikkat çeken diyetisyenler, orucun meyve suyuyla açılması, sahurda da süt içilmesi tavsiyesinde bulunuyor.

Erciyes Üniversitesi Atatürk Sağlık Yüksekokulu Beslenme ve Diyetetik Bölüm Başkanı Prof. Dr. Neriman İnanç, Ramazan ayında doğru beslenme konusunun çok daha fazla ön plana çıktığına dikkat çekti. Bu dönemde beslenme konusunda yapılan yanlışlara dikkat çeken Prof. Dr. İnanç, "İftarda metabolizmanın ana isteği ilk enerji kaynağına en kısa yoldan ulaşabilmektir. Özellikle beyin ve sinir hücreleri glikoz formunda enerji ihtiyacı duymaktadırlar. İftarda 12-14 saatlik bir açlıktan sonra düşen kan şekerinin en kısa zamanda yükselmesine bir bardak yüzde 100 meyve suyu yardımcı olur.