Lokman Hekim

Karbonhidrat diyeti, protein diyeti, sebze diyeti... Tek yönlü beslenmeye dayanan diyetler sağlığı tehdit ediyor.

Sağlıklı kilo verebilmek için, uzun süreli ve dengeli bir beslenme programı uygulamak ve spor yapmak gerekiyor.

Veriler Türkiye'de şişman sayısının arttığını gösteriyor. Sağlık Bakanlığı'na göre, erkeklerin yüzde 25´i, kadınların yüzde 44'ü, çocukların ise yüzde 15'i obez.

Her geçen gün artan kilolar pek çok kişiyi katı diyet programlarına yönlendiriyor. Bir iki haftada ideal kiloya kavuşmayı vaat eden şok diyetler genelde tek tip besin gurubuna dayanıyor.

Zayıflayabilmenin kişinin durumunu kabullenmesi, kendine gerçekçi hedefler koyması ve yaşam tarzını değiştirmekte kararlı olmasıyla mümkün olabileceğini belirten Beslenme ve Diyet Uzmanı Hülya Günsoy, diyeti sabote eden başlıca 10 nedeni sıraladı.

1-Ara öğün yapınca vücut çalışkan karınca oluyor

Beslenme uzmanlarının üç ana öğün dışında üç ara öğün yapılmasına yönelik ısrarı, vücudun tembelleşmesini önleme amacından kaynaklanıyor. Diyet programı uygulayan kişiler ara öğünleri gereksiz buluyor ve yapmamakta direnebiliyor. Oysa ara öğün yapmak kişi, masabaşı iş de yapsa vücudun kıtlık sinyali almasını, dolayısıyla yağları depo olarak tutmasını engelliyor. Ara öğün yapanlarda metabolizma daha hızlı çalışıyor. Masabaşı işi de yapılsa vücut enerji harcamaya devam ediyor. Yağlardan enerjiyi kullanıyor. Ara öğünsüz bir diyette vücut kıtlık sinyali alıyor, ihtiyacı olan enerjiyi kaslardan karşılıyor.

2-Sadece kalori hesabı işe yaramaz, içerik hesabı da önemlidir

Sonbahar ve kapıdaki kışı sağlıklı, mutlu ve kilo almadan geçirmenin yolu mutfaktan geçiyor. Beslenme alışkanlıklarınızda yapacağınız bazı değişiklikler bile çok işe yarayacak. İşte beslenme uzmanı Banu Kazanç’ın önerileri...

Sonbaharla birlikte metabolizmayı hızlandırmanın ilk adımını kahvaltınızda atabilirsiniz. Taze mevsim meyvelerini içine kattığınız kahvaltılık tahıllar ve doğal yoğurt güne başlamak için ideal. Öğle ve akşam yemeklerinde haşlanmış kurufasulye, mercimek gibi kuru baklagiller veya ton balığı ilavesiyle hazırlayacağınız bol yeşillikli salata (marul, ıspanak, roka, pazı, maydanoz, yeşil biber, dereotu, nane gibi) veya haşlanmış sebzelerin eşlik ettiği ızgara tavuk, balık ya da mantar ile sotelenmiş hindi yiyebilirsiniz.

YEMEK ARALARINI ATLAMAYIN

Yemek araları ‘yaramazlık’ zamanı değil. Muz, yoğurt, kuru üzüm, kuru kayısı, kuru erik, kuru incir, ceviz, fındık ve badem ara öğün için uygun seçenekler. Ancak unutmayın ki bunların bir porsiyonu var, abartmayın. Akşam ara öğünü için kakaolu sıcak süt hem besler hem de mutlu eder.

Vücut Yağ Oranı Nedir?

Sadece ağırlığımızı bilip, boyumuz ile orantı kurmamız şişmanlığımız (vücut yağı) ve sağlığımız hakkında bize yeterli bilgi vermeyecektir, önemli olan yağ - kas oranımız arasındaki uyumdur. İç organlarımızdaki yağlar klasik basküllerle ölçülememektedir. Bu nedenle yağ ölçüm cihazları geliştirilmiştir. BIA (Bioelectrical Impedance Analysis) tekniği ile ölçüm yapmakta olan bu yağ ölçüm cihazlarının güvenilirliği bir çok Tıp Uzmanı ve Sağlık Kurumu tarafından onaylanmıştır.

Vücut Yağ Oranı Niçin Önemlidir?

Aktif ve sağlıklı kalabilmemiz için vücudumuzun belli oranlarda yağa ihtiyacı vardır. Yağlar; eklemlerimizin desteklenmesi, organlarımızın korunması, vücut ısımızın kontrolü, açlık halinde enerji rezervi gibi görevler üstlenmektedir. Bunun için de vücudumuzda gerekli olan yağ miktarına bilinçli olarak karar verebilmekteyiz.

Diyet yaparak kilo kaybederiz, fakat yine de sağlıklı olamayabiliriz; çünkü ilk haftalarda kaybedilen yağ değil vücuttaki “su” miktarındaki bir kayıptır, bunun için verdiğimiz kiloları hemen geri alırız. Vücut sağlığımızı ölçebilmek için ihtiyaç duyacağımız bilgileri yağ ölçüm cihazlarından öğrenerek vücut yağ oranımızı kontrol altında tutabilir, böylece kendimizi daha iyi hisseder, güzelleşir ve en önemlisi sağlıklı yaşayabiliriz.

* Günde 3 ana ve 3 ara öğün tüketin

* Öğünleri atlamayın

* Ara öğünleri mutlaka yiyin

* Öğünler her gün ayni saate yenmelidir

* Kışın günde en az 10 bardak su için;yazın 15 bardak su için

* Çay, türk kahvesi ve nescafe fazla tüketmeyin

* Herhangi bir iş yaparken yemek yemeyin,çünkü gereğinden fazla yersiniz

* Yemek masasında sohbet etmekten kaçının

* Televizyon karşısında yemek yemeyin

* Yemekleri yavaş yiyin (her lokmayı yutmadan önce ortalama 15-20 kere çiğneyin)

* Kısa mesafelerde araba yerine yürüyüşü tercih edin

* Günde en az 40 dakika tempolu yürüyüş yapın veya haftada 3 kez spor yapın

* Tuz ve şeker alınımını kısın

* Tavada kızartmayı bırakıp,ızgara ve haşlama yiyin

* Balık ve tavuk etlerini diğer etlere tercih edin

* Doktorun verdiği diyet listesinin dışına çıkmayın.

1 haftada yaklaşık olarak 3 kilo verebileceğiniz bu diyet ile kış aylarında da formunuzu koruyabilirsiniz...

Glutene karşı tahammülsüzlük nedeniyle meydana gelen kronik bir intestinal emilim bozukluğu hastalığıdır. Jejunum (ince bağırsakların orta kısmı), dümdüz olup villus (çıkıntı şeklinde minik tüycük) taşımaz. Diyetteki glutenin uzaklaşması ile klinik ve /veya histolojik (hücre seviyesinde) düzelme görülür.

Doğuştan bir kalıtım hastalığı olan çöliak, bazı gıdalardaki gluten’in gliadin fraksiyonuna karşı duyarlılıktır. Bu duyarlılığa bağlı olarak vücut savunmaya geçer ve lenfosit kompleksleri bağırsak duvarına zarar verir. Temel tedavisi glutensiz diyet olan bu hastalık için sizlere bazı gıdalardaki güvenilirliği vereceğiz.

Ancak, çok düşük miktarlardaki glutenin dahi iyileşmeyi durdurduğu, nükslere neden olduğu unutulmamalıdır. Glutensiz diyete yanıt vermeyen dirençli hastalarda, hastalık seyri ölümcül seyredebilir. Hastalar multivitaminler ile desteklenmelidir. Tedavi ve destekleme, hastalığın derecesi ile orantılıdır.

Dikkât edilecek hususlar:

İshal bir belirti, hastalık, alerji, gıda entoleransı, gıdayla bulaşan bir hastalık olabilir. C vitamini veya magnezyumun aşırı miktarda alınmasından da kaynaklanabilir. İshalle beraber karın ağrısı, bulantı ve kusma da görülebilir. İshalin bazı özellikleri başka durumlarda da görülebildiği için ishalin tıbbî tanımı günde 200 gramdan fazla dışkı üretimini içerir.


İshal diyeti - yasak yiyecekler listesi
- Şeker ve şekerli tatlılar
- Hamur işi, börek, çörek, kek, çikolata
- Kuru baklagiller ( kuru fasulye, nohut, mercimek, bulgur)
- Kuru yemişler
- Yağlı gıdalar ( yağlı balık, yağlı tavuk, yağlı et)
- Bütün sebzeler (patates hariç) - Bütün meyveler (elma, şeftali, ayva hariç) - Listede belirtilmeyen bütün yiyecekler

İshal diyeti - SABAH :
- Açık çay (az şekerli)
- Beyaz salamura peynir (az yağlı)
- Ekmek (kepeksiz)

İshal diyeti - KUŞLUK :
- Tuzlu ayran
- Elma, şeftali, (kabuksuz)

İshal diyeti - ÖĞLE :
- Yayla çorbası (az yağlı)
- Haşlanmış patates

Kolesterol düşürücü diyet uygulanırken dikkat edilmesi gereken önemli nokta, posalı besinlerin artırılması. Posa, bitkilerin sindirilmeden atılan bitki duvarı kısmına denir. Safra kesesi salgısı olan safra asitlerinin emilimini engelleyerek karaciğerde kolesterol sentezi için gerekli öncü öğelerin konsantrasyonunu azaltmakta. Yulaf, arpa, pirinç kabuğundaki bulunan posanın karaciğerde kolesterol sentezini engelleyerek kan kolesterolünün düşürülmesinde etkili olduğu kanıtlandı. Posa kolesterolün vücuttan atılmasına yardımcı olduğu için daha çok tüketmeliyiz.

SABAH :
1 su bardağı şekersiz diyet süt
1 kibrit kutusu büyüklüğünde (30 gram) az yağlı peynir
3 ince dilim (75 gram) kepekli ekmek
Domates, salatalık, marul, her türlü yeşillik

KUŞLUK :
1 porsiyon meyve *

ÖĞLE :
4 yemek kaşığı kadar sebze yemeği
Yağsız salata
Yarım su bardağı (100 gram) diyet yoğurt
4 yemek kaşığı kurubaklagil
2 ince dilim kepekli ekmek veya 4 kaşık makarna

İKİNDİ :
1 porsiyon meyve *
1 kibrit kutusu büyüklüğünde (30 gram) peynir
1 ince dilim ekmek

AKŞAM :
1 kase çorba
3 köfte kadar (100 gram) et, tavuk ya da balık
4 yemek kaşığı kadar sebze yemeği
Yağsız salata
Yarım su bardağı diyet yoğurt
2 ince dilim kepekli ekmek

GECE :
2 porsiyon meyve *


* 1 ufak elma, 1 orta boy portakal, 1/2 greyfurt,
1 büyük boy mandalina, 1/2 muz, 3 adet kayısı,
1 orta boy şeftali, 12 adet kiraz, 15 iri tane üzüm,
1 ince dilim kavun ya da karpuz; 1 porsiyon meyvedir.
Çok fazla olgunlaşmış meyveleri yemeyiniz.

SABAH :
Şekersiz çay
1 kibrit kutusu büyüklüğünde (30 gram) az yağlı peynir
2 ince dilim (50 gram) kepekli ekmek
Domates, salatalık, marul, her türlü yeşillik

KUŞLUK :
1 porsiyon meyve *

ÖĞLE :
6 yemek kaşığı kadar sebze yemeği
Yağsız salata
Yarım su bardağı diyet yoğurt
1 ince dilim kepekli ekmek veya 2 kaşık makarna

İKİNDİ :
1 porsiyon meyve *
1 ince dilim ekmek

AKŞAM :
3 köfte kadar (100 gram) et, tavuk ya da balık
6 yemek kaşığı kadar sebze yemeği
Yağsız salata
Yarım su bardağı diyet yoğurt
1 ince dilim kepekli ekmek veya 2 kaşık pilav

GECE :
1 porsiyon meyve *


* 1 ufak elma, 1 orta boy portakal, 1/2 greyfurt,
1 büyük boy mandalina, 1/2 muz, 3 adet kayısı,
1 orta boy şeftali, 12 adet kiraz, 15 iri tane üzüm,
1 ince dilim kavun ya da karpuz; 1 porsiyon meyvedir.
Çok fazla olgunlaşmış meyveleri yemeyiniz.
Elma, greyfurt, armut, kiraz, şeftali gibi meyveleri
tercih ediniz.

* Diabet diyeti, yeterli ve dengeli beslenme temeline
dayanmaktadır. Size önerilen miktarlardaki yiyecekler
günlük protein, karbonhidrat, yağ ve enerji ihtiyacınızı
karşılayacaktır.

* Bu diyeti uygularken öğün atlamadan, az ve sık yiyerek kan şekerinizin daha kolay kontrol altına alınmasını sağlarsınız. Önerilen menüdeki yiyeceklerin yerlerini az ve sık yemek koşulu ile değiştirebilirsiniz.

* Dikkat edilmesi gereken önemli noktalar:

Diyetinizi yaparken şeker ve şekerli tatlılar, bal, reçel, pekmez, dondurma, çikolata, pasta, kek, meşrubat gibi şekerli gıdalardan kaçınınız.

Yiyeceklerinizin az yağlı ve sıvı yağ ile pişirilmesine özen gösteriniz. Yağda yapıldığı için kızartmaları yemeyiniz.

Tavuk, balık ve hindi gibi beyaz etleri kırmızı ete tercih ediniz. Etlerin görünür yağlarını çıkarınız.

Çok fazla içeren kaymak, krema gibi besinleri mümkün olduğu kadar yemeyiniz.

İZİN VERİLEN GIDALAR LİSTESİ :

Bu gıdaların öğünlerde yenmesi ile alerji oluşmaz. Ancak yine de dikkatli olmak gerekir.

• Kahvaltı :
Kaşar peyniri , ekmek, zeytin, şeftali veya kayısı reçeli, tereyağ, sade süt, kesme ya da toz şeker, çay

• Öğle - Akşam Yemeği :
Makarna, pilav, tavuk eti, yeşil yapraklı salatalar, havuç, elma, şeftali, kayısı, nohut, kuru fasulye, pırasa, ıspanak, semiz otu, sade yoğurt, haşlanmış patates


YASAK OLAN GIDALAR :

Bazıları mutlak yasaktır, bazıları ise yendiğinde alerjiye neden oluyorsa kullanılabilir.

Mutlak yasak olan gıdalar :

• Sakatat, salam - sosis - sucuk vb., kabuklu deniz hayvanları
• Balık (özellikle küçük kızartmalık balıklar; sardalya)
• Yumurta ve yumurtalı gıdalar (özellikle mayonez ve yumurta sarısı)
• Beyaz peynir
• Acı biber ve diğer baharatlar
• Kuruyemiş, dondurma, çikolata, tereyağlı patlmış mısır, hazır kekler

Bir öğünde aşırı yemek yerine sık ve az öğünleri tercih ediniz.

Sıcak yiyeceklerden sakınınız.

Yavaş yiyiniz, iyi çiğneyiniz.

Yemek yerken sıvı alımını azaltınız, sıvıyı öğün aralarında içiniz.

Yemek sonrasında hemen uzanmayınız.

Yemekten sonra eğilmeyiniz.

Geç yemekten sakınınız, yemekten 3-4 saat sonra yatınız.

Sıkı giysilerden sakınınız. (kemer, korse, dar pantolon vb).

Yatak başının 15-20 derece yükseltilmesi uyurken reflüyü önler.

Sigara kullanımını bırakınız. Sigara alt özofagus kaslarını zayıflatır.

Sakız çiğnemekten sakınınız. Çünkü yutulan hava miktarı artar, bu da gaz ve reflüye yol açar.

Fazla kilonuz varsa kilo veriniz. Şişmanlık reflüyü artırır.


Yağlı besinler, (yağ, çikolata, kremalı besinler tam yağlı süt vb.)

Yağda kızaltılmış besinler, (fast-food vb.)

Çay, kahve, diğer kafeinli içecekler, alkol, karbonatlı içecekler, soda

Nane

Baharatlı ve acılı besinler

Asidik besinlerden (domates, portakal suyu, limon vb.)