Lokman Hekim

Oruç

Ramazan ayındaki beslenme alışkanlıklarının bayramda aniden değişmesiyle birlikte fazla yemek yemek ve aşırı tatlı tüketmek sağlık sorunlarına neden olabilir.

Uzmanlar, Ramazan ayındaki beslenme alışkanlıklarının bayramla birlikte aniden değiştirilmemesi konusunda uyardı.

Trakya Üniversitesi (TÜ) Tıp Fakültesi Sağlık Araştırma ve Uygulama Merkezi Beslenme ve Diyet Uzmanı Zuhal Yargıtay, Ramazan ayındaki beslenme alışkanlıklarının bayramla birlikte aniden değiştirilmemesi gerektiğine dikkati çekerek, ramazan sonrası aşırı yemek yemenin veya fazla tatlı tüketiminin sağlık açısından bazı problemleri de beraberinde getireceği uyarısında bulundu.

Ramazan ayında uzun saatler aç ve susuz kalınması ile birlikte halsizlik ortaya çıkıyor. Kimi iş ortamında her zamanki performansını sergileyemiyor, kimi de günlük işlerini yapmakta zorlanıyor.

Şerbetler ve şuruplar iftarda serinletici olarak içilebileceği gibi yemekten sonra kendinizi dinç ve zinde hissetmenizi sağlıyor.

Böğürtlen şurubu: Böğürtlenin kanser ve tümör hücrelerinin gelişimini engellediği, yapılan çalışmalarla kanıtlanmıştır. İçeriğinde bulunan 'ellagik asit' anti-kanserojen bir madde olarak biliniyor. Bu madde, kanser hücrelerinin ve tümörün büyümesini engelliyor. Hafızaya da iyi gelen böğürtlen, bol miktarda B grubu vitaminleri içeriyor. İftardan yaklaşık 1 saat sonrasında tüketilen 1 bardak böğürtlen suyu ya da şurubu, kan şekerinin dengelenmesini sağlayarak kişide oluşabilecek uyku ve yorgunluk halinin ortadan kaldırılmasına yardımcı oluyor.

Oruç tutanların, uzun ve sıcak yaz günleri nedeniyle vücutlarında aşırı derecede sıvı kaybı meydana geliyor.

Konya ’da özel bir hastane de Kalp ve Damar Cerrahi Bölümü’nde görev yapan Kardiyoloji Uzmanı Dr. Murat Sakallı, oruç tutanların, uzun ve sıcak yaz günleri nedeniyle vücutlarında aşırı derecede sıvı kaybı meydana geldiği, bu sıvı kaybının iftar ile sahur arasında günde 2 veya 3 şişe maden suyu tüketerek giderilebileceğini söyledi.

İftara doğru kan şekerimiz düşer. Bu yüzden kısa zamanda yemek yeme ihtiyacı içinde oluruz. çok yemek tüketir, özellikle de şekere aşırı yükleniriz.

Sonrasında da hareketsiz kalırız. Bu durumda kilo almak kaçınılmaz olur.

Ramazanda sizin de tatlı tüketme isteğiniz artıyor olabilir. Nedeni çok basit: Bütün gün mideniz boş olduğu için kan şekeriniz düşüyor ve vücut hızlıca ağır ve şekerli yiyecekleri tüketme eğilimine giriyor. Bu durumda tatlı seçimlerinizde şeker yerine bal kullanılmış tarifleri ve kuru meyveleri deneyebilirsiniz.

Kahvaltı ve ana yemekler bir arada tüketilmeli mi, tatlı iftardan ne kadar sonra yenmeli, sahurda fazla yemek, açlığı azaltır mı?

Kiloss Beslenme Danışmanlık Hizmetleri'nden Diyetisyen Berrin Yiğit, bu soruların cevabını vererek ramazanda sağlıklı ve dengeli beslenme önerilerini şöyle sıralıyor:

"Hem kahvaltı hem de ana yemekleri bir arada tüketmeyin, birinden birini tercih edin. Tatlı iftardan 2,5 saat sonra olmalı. Meyveli, sütlü tatlılar, güllaç ya da komposto tercih edin. Sahurda fazla yiyerek daha çok tok olmazsınız, önemli olan lifli, az şekerli doğru karışımlar seçmenizdir. Örneğin; light sütlü,meyveli yulaf/buğday ezmesi veya Kepekli tost + yumurta + süt/kefir.

Ramazan'da sıcak havanın olumsuz etkilerinden korunmak ve gün içinde daha az susamak istiyorsanız, sahura kadar azar azar sıvı gıdalar tüketin.

Bir kişinin günlük sıvı ihtiyacının yaklaşık 2,5 litre olduğunu belirten Selçuk Üniversitesi Meram Tıp Fakültesi Hastanesi Beslenme ve Diyet Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Mehmet Akman, oruç tutanların sıvı alımına çok dikkat etmesi gerektiğini söyledi.

İnşaat, kömür ocakları ve sanayi gibi alanlarda çalışan kişilerin sahurda yoğun demir ve kalsiyum içeren gıdalar tüketmesi gerektiğini belirten Akman, bu kişilerin sahurda enerji deposu olan pekmezden de aşırıya kaçmayacak şekilde yararlanması gerektiğini ifade etti.

Samsun Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu Beslenme ve Diyetetik Bölümü Başkanı Yrd.Doç.Dr. Aliye Özenoğlu, “Çok çay içilmesi vücudun susuz kalmasına neden olur. Bu nedenle, sahurda çay içmek isteyenler açık ve limonlu 1-2 bardak ile yetinmelidir. İftarda çay tüketmek isteyenlerin yemekten en az 1 saat sonra çay içmeye dikkat etmeleri yararlı olur” dedi.

Samsun Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu Beslenme ve Diyetetik Bölümü Başkanı Yrd.Doç. Dr. Aliye Özenoğlu, Ramazan ayında oruç tutan kişilerin beslenmelerine dikkat etmeleri gerektiğini söyledi. Ramazan ayıyla birlikte yorulan vücuttaki tüm sistemlerin dinlendiği ve metabolizmanın da yeniden düzenlendiğini belirten Özenoğlu, beslenme saatlerinin değişmesine rağmen, günlük alınması gereken enerji, protein, vitamin ve mineral oranlarının aynı kaldığını belirtti. Sahurda aşırı çay içilmemesi gerektiğini açıklayan Yrd.Doç.Dr. Aliye Özenoğlu, şöyle dedi:

Uzun süre aç kalınacağı için daha çok yemek yeniliyor. Özellikle de yağlı ve kalorili yiyecekler tüketiliyor. Ancak bu durum bir takım sağlık sorunlarını da beraberinde getiriyor.

Erciyes Üniversitesi (ERÜ) Tıp Fakültesi Hastaneleri Beslenme ve Diyet Uzmanı Zeynep Caferoğlu, Ramazan ayında beslenme alışkanlıklarının önemli ölçüde değiştiğini kaydetti.

Bu ayda 3 ana öğünden oluşan günlük beslenme düzeninin, iftar ve sahur olmak üzere iki öğüne düştüğünü belirten Caferoğlu, Ramazan ayında sağlık sorunlarının oluşmasını engellemenin sanıldığı kadar zor olmadığını belirtti.

SAHURA MUTLAKA KALKILMALI
Caferoğlu, sahurun bireyleri oruca hazırlayan en önemi öğün olduğunu ifade ederek, ''uyanamama'' bahanesiyle sahurun asla atlanılmaması gerektiğini kaydetti.

Biyolojik anlamda beslenme; canlıların, yaşamlarını devam ettirebilmeleri; büyüme, gelişme ve üremeleri için gereken enerjiyi, kendilerinin üretemediği temel yapı taşlarını, kimyasal cevherleri çevreden sağlamaları şeklinde ifade edilebilir.

İnsanlar, enerji kaynağı olarak organik maddeleri kullanırlar. Bunlar; karbonhidratlar, proteinler ve yağlar şeklinde gruplandırılabilir. Alkol de sindirilince enerji verir. Ancak, yan etkileri dolayısı ile beslenme listesi içinde yer almaz.

Yaklaşık, 1 gr. karbonhidrattan ve 1gr. proteinden 4 , 1 gr. yağdan da 9 kalori elde edilmektedir.

Karbonhidratlar; en çok tüketilenler kategorisindedir. Gelişmiş ülkelerde günlük enerjinin ortalama yüzde ellisi karbonhidratlardan gelirken, gelişmekte olan ülkelerde oran, yüzde yetmişi aşabilir.

Kanda dolaşan başlıca yakıt, glikozdur. Beyin gibi bazı organlar, başka bir yakıtı hemen kullanmazlar.

Nebilerin zirve ismi, Allah'ın kulu ve Resulü, nebiler nebisi, âlemlere rahmet olarak gönderilmiş Hz. Muhammed'in (S.A.V.) bâtın ve zahir yönlü hayatına dair bildiklerimiz, bilmediklerimizin yanında inanın, çok az bir yer tutmaktadır. Zaman ve şekilden bağımsız olan yaşam biçimi derinlemesine incelendiğinde, ruhsal yönünü ilgiendiren çalışmalarının "tapınmaya" ait olmadığı görüldüğü gibi, giyinişinden oturuş kalkışına, yiyip içtiği şeylerin seçimine dek, tüm uygulamalarının da aslında ruhsal yapısıyla ilintili olduğu izlenmektedir.

Örneğin "Dünyada insanların en çok doymuş olanları, Kıyamet gününde en çok aç kalacaklar" Hadisi; beslenmede aşınya kaçmanın zihinsel yapı üzerindeki etkilerini çok geniş bir plan ve vadede düşündürmektedir. "Her iştiha duyduğunu yemen israftandır" diyerek de söz konusu anlayışı pekiştirmiştir.

Beslenme tipi ile saatlerinin değişmesi ve hareketin azalması nedeniyle Ramazan ayında kilo almak kaçınılmaz hale geliyor. Ancak uzmanların önerdiği dengeli beslenme yöntemiyle şişmanlamak bir yana, kilo bile verilebiliyor. Ramazan ayının gelişiyle birlikte oruç tutanların günlük beslenme şekli birdenbire değişiverir. Genelde 3 öğünden ibaret olan günlük beslenme 2 öğüne düşerken özellikle kırmızı et, ekmek, pilav, makarna, hamur işleri, tatlı ve börek tüketimi artar. Buna karşılık meyve, sebze ve beyaz et tüketimi azalır. Oysa ki ister 3 öğün, isterseniz 2 öğün yiyin; günlük almanız gereken karbonhidrat, yağ, protein, vitamin ve mineral oranları hep aynı olmalıdır.

Dengeli beslenerek 'Ramazan ayında hiç diyet olur mu?' diyenlere yanıtımız: Evet. Bir günde almanız gereken besin değerlerini iftar ve sahura akıllı bir şekilde bölüştürerek sağlıklı bir şekilde kilo verebilirsiniz. Bunun için Ramazan'da sıkça yapılan beslenme hatalarından kaçınmalısınız. Bahar Tıp Merkezi Uzman Doktoru M. Ali Çelebi, beslenme hatalarını şöyle sıralıyor: 'İftarda boş mideye birden yüklenip hızlı ve çok yemek midede ağırlık, yanma, bulantı, gaz ve kabızlık gibi sorunlara yol açıyor; yemek esnasında su içmek sindirimi güçleştiriyor. İftarda ağır yemekler yiyip sahura kalmamak mideyi zorluyor.'