Lokman Hekim

lokman hekim

Kadıntuzluğugiller familyasının örnek bitkisidir. Kuzey Yarıkürenin ılıman bölgelerinde sıkça görülen: Avrupada ve ülkemizde ormanların açıklık yerlerinde ve çitlerde yetişen, kışın yapraklarını dökmeyen dikenli bir ağaççıktır. 1-3 m. boylanabilir. Derimsi yapılı, açık yeşil renkli oval biçimli, yapraklarının kenarları kızılımsı renkli ve batıcı dişli olur. Sarı ya da turuncu renkli çiçekleri olgunlaşınca, erkek organları çabukça dişi organların üzerine kapanarak tozlaşmayı sağlar. Sonra bu dişi çiçekler kırmızı ya da siyah renkli, oval biçimli, buruk ve ferahlatıcı tadı olan meyveleri oluşturur. Bitki, bu meyvelerden döktüğü tohumlarıyla çoğalır. Kadıntuzluğunun kök ve yapraklarında: berberin, oksiyantin, palmatin, kolombanin, berbamin vb. alkaloitler ile kelidonik asit ve tanen bulunur. Bitkinin meyveleriyle şurup ve reçel yapılır.

Bileşikgiller familyasındandır. Anayurdu bilinmemekte, pek çok yerde ve ülkemizde süs bitkisi olarak sıkça yetiştirilmektedir. 30-50 cm. kadar boylanabilen bir yıllık dayanıklı bitkidir, ince tüylerle kaplı yeşil renkli, etli ve sulu gövdesi, köşeli ve dallara ayrılan yapıdadır. Gene yeşil renkli ve hafif tüylü yaprakları bitkinin tabanında kürek, daha yukarı kesimlerinde mızrak biçimli olur. Bitkinin mart ayından başlayıp sonbaharın sonlarına değin açan sarı ya da turuncu renkli çiçeklerinde taçyaprakları, merkezden çevreye doğru düzgün yivler şeklinde sıralanırlar. Olgunlaşan çiçekleri 5-6 mm. uzunlukta, bej renkli ve virgül biçimli tohumlar verir. Güneşli yerleri: kum ve kil karışımı gevşek toprakları seven aynisafa çiçeği, öbür toprak türlerine de dayanır. Bitki tohumlarıyla çoğaltılır.

Ballıbabagiller familyasındandır. Anayurdu bilinmeyen Marrubium cinsi köpekotlarının 15 kadar türü vardır. Bunlardan konumuzla ilgili olan Akköpekotu (M. vulgare) Avrupa, Akdeniz havzası ülkeleri ve Türkiyede görülmektedir. 60 cm. kadar boylanabilen çokyıllık dayanıklı otsu bitkidir. Dört köşe kesitli, tüylü ve dallara ayrılan yapılı gövdesi kirli beyaz renktedir. Gövde ve saplar üzerinde karşılıklı dizilmiş durumdaki kalp biçimli, üzerleri kırışıkmış gibi görünen yapraklarının kenarları dişli ve yaprak ucu yün gibi tüylerle örtülü olur. Bu yapraklar meyve gibi kokarlar. Bitkinin küçük beyaz çiçekleri, ikinci yılının yaz ortasından sonbahar başına kadar yaprak koltuklarında açar. Olgunlaşan çiçekleri 2 mm. uzunlukta gözyaşı biçimli ve koyu kahverengi, parlak görünüşlü tohumlar verir. Bol güneşli ve soğuk rüzgarlardan korunmalı yerleri seven akköpekotu, alkalik ve kuruca toprakları yeğler. Döktüğü tohumlarıyla çoğalır.

Bu bitki 30-100 cm yükseklikle, gövdesi köşeli, seyrek tüylü, 1-2 yıllık otsu bir bitkidir. Yaprakları soluk yeşil renkli, beyaz damarlı, kenarları derin dişli ve dikenlidir. Mor ve nadiren beyaz renkli çiçekleri vardır. Akdeniz v eKaradeniz bölgesinde yaygın olarak yetişir. Yo ve tarla kenarları ile boş arazilerde görülür.

Etki ve Kullanım:

Bitkinin topraküstü kısmı idrar arttırıcı, ateş düşürücü, romatizma ağrılarını azaltıcı, yatıştırıcı ve iştah açıcı olarak etkilidir. %5'lik infüzyonu yemeklerden önce 1 bardak içilerek kullanılır.

Devedikeni tohumu adıyla aktarlarda bitkinin meyveleri satılır. Karaciğer hastalıklarına karşı ve safra arttırıcı olarak tozu bal ile karıştırılarak kullanılır. Yine aynı amaçla meyvelerden hazırlanan %5'lik dekoksiyon kullanılmaktadır.

İçediği silymarin maddesi alkole bağlı karaciğer rahatsızlıklarında ilaç olarak kullanılmaktadır.

Bitkinin gövdesi kabuğu soyulduktan sonra taze olarak yenilir.

Bileşikgiller familyasındandır. Anayurdu bilinmeyen şevketibostan, ülkemizde Marmara, Ege ve Akdeniz bölgelerindeki tarla kenarı, bahçe ve kırlarda yabani olarak yetişen, 50 cmye kadar boylanabilen bir yıllık otsu bitkidir. Bol tüylü iri yapraklarının kenarlarında da çok sayıda diken bulunur. Yaprakların alt yüzündeki damarları beyaz olur. Yaz boyunca açan sarı renkli bileşik çiçekleri vardır. Bitki bu çiçeklerin olgunlaşmasıyla meydana gelen silindir yapılı, bir ucu püskül gibi tüylü ve kahverengi tohumlarını dökerek çoğalır.

Şevketibostan, tadı acı olan sinisin adlı madde ile flavonid, uçucu yağ ve yapışkan bitki sıvılarını içerir. Topraküstü kesimleri körpeyken kesilip toplanan bitki, iyice soyulup dikenlerinden arındılarak Ege ve Akdeniz bölgesindeki pazarlarda Şevketibostan ya da kısaca Şevketotu adlarıyla satılır. Sebze olarak pişirilip tüketilir.

Etki ve Kullanım:

� İdrar söktürücüdür.

� Sindirim ve safra salgılarını artırır.

� İştahı artırır.

Hünnapgiller familyasındandır. Anayurdu Güney Avrupa ve Anadoludur. Kuzey Anadolu bölgesinin dağlık yerlerinde yabanisi yetiştiği gibi, park ve bahçelerimizde süs bitkisi olarak yetiştirilmektedir. Genelde 2-3 m. boylanabilen çalı biçiminde ağaççık iken, kimi zaman 6-8 m.ye yükselen örneklerine de rastlanır. Yaprakları sivri uçlu, oval ya da yuvarlak biçimli ve parlak yeşil renklidir. Sarımsı beyaz renkli çiçekleri yazın açar ve 3-5 çiçeği bir arada bulunur. Olgunlaşan çiçekleri önce yeşil renkli yuvarlak meyveler verir. Sonbahara doğru sararan bu meyveler birçok kuşa yem olur. Daha sonra iyice olgunlaşıp turuncu ve hatta açık kırmızı renge dönen 6-8 mm. çapındaki, tadı mayhoş ve biraz da acı olan meyveler bitkinin tohumunu taşırlar. Güneşli yerleri seven akdiken bitkisi, toprak yönünden seçici değildir. Tohumundan çoğaldığı gibi gövde çelikleriyle de üretilebilir.

1.tarif
Ardıç meyvesi,küçük hindistan cevizi, karanfil, nane,kakule, badem içi, okaliptus yaprağı, mayana, hardal tohumu, kekik, adaçayı, maydanoz, darıfülfül.
Bu bitkiler ayrı ayrı veya karıştırılarak ağızda çiğnenir veya ezilerek yutulur.

2.tarif
Çiğ olarak maydanozun yaprakları yenir.

3.tarif
100 gr. Hindistan cevizi
50 gr. Karanfil
50 gr. Kakule
1 kg.bala karıştırıldıktan sonra aç veya tok karnına yenir.

4.tarif
Kekik
Okaliptus yaprağı
Adaçayı
Nane, aynı miktarda kaynatılıp çay yerine aç veya tok karnına içilir.

1.tarif
50 gr.yumurta kabuğu dövülüp hafif tavada kavrulur.
50 gr. Havlucan tozu
50 gr. Kardeş kanı
1 kg. bala karıştırılır. 3 öğün aç karnına yenir veya süte karıştırılıp içilir.

2. tarif
1 fincan tuzsuz tereyağı
1 fincan bal
Karıştırılıp ılık olarak aç veya tok karnına şurup gibi 1-2 yemek kaşığı veya 1 fincan içilir.

3.tarif
100 gr. Demir Hindi
500 gr. Suda eritilir.
1 çay bardağı aç karnına içilir.

4.tarif
Bol kestane çiğ veya pişirilerek yenir.

5.tarif
100 gr. Çörekotu dövülür.
1 kg. bala karıştırılıp 3 öğün 1 yemek kaşığı aç karnına yenir..

1. tarif

Civan perçemi,Baldırıkara, Altun ot, kırk kilit otu, maydanoz yaprağı , adaçayı, papatya, gülhatmi, hayıt yaprağı ve çiçeği, boy otu, ısırgan yaprağı, menekşe kökü çiçeği ve dalları, lahana, rezene, mine çiçeği, tere otu yaprağı, gül yaprağı, pelin otu, yarpuz, aynı sefa yaprakları ve çiçeği, ardıç meyvesi.

Bu bitkiler ayrı ayrı veya karıştırılarak kullanılırlar;

2 çorba kaşığı karışım

1 lt. suya konur, 2-3 dakika kaynatılıp 10-15 dakika demlendirilir. Aç karnına 3 öğün 1-2 bardak günlük ve taze olarak içilir.

NOT : Adetli iken içilmemesi gerekir.

Gülgiller familyasındandır. Anayurdu bilinmemektedir. Anadolunun hemen her yerinde yaygın olan alıcın 20 kadar türü ülkemizde yetişmektedir. Alıç türleri kışın yapraklarını döken, güzel çiçeklerinden ötürü kültürü de yapılan dikenli ağaç ya da ağaççıklardır. Bu türlerden, taşıdığı beyaz renkli dikenlerden ötürü Akdiken de denilen (C. monogyna) türü 2-4 m. boylanabilir. 3-7 loplu yapraklarının rengi parlak yeşil ve uçları kesik kesik olur. Nisan-haziran ayları arasında açan çiçekleri beyaz ya da pembe renkli: meyveleri hafif buruk tatlı, kırmızı renkli ve ufaktır. Alıç türleri meyvelerinden döktüğü tohumlarla çoğalır.
Alıç meyvelerinde saponinler, glikozitler, flavonitler, askorbik asidi de içeren asitler ile tanen bulunur. Bazı yerlerde sonbahar mevsiminde kimi alıç türlerinin meyveleri ipe dizilerek pazar yerlerinde satılır ve öteki meyveler gibi yenir.

Etki ve Kullanım:

Acıfındıkgiller familyasındandır. Yeryüzünün Üçüncü (Tersiyer) döneminden, yani yaklaşık 65 milyon yıl öncesinden günümüze kalan Anadolu Günlük ağacı (Liquidambar orientalis) dünyada yalnızca ülkemizde, Muğla ilimizin Marmaris, Milas, Köyceğiz ve Fethiye ilçelerinde yabani olarak yetişmektedir. Aynı cinsten Amerikan Günlük ağacı (L. styracifluea) ile Formoza Günlük ağacı (L. formosana) ülkemizde yetişmez. Anadolu Günlük ağacı 20 mye kadar boylanabilen, kışın yapraklarını dökmeyen, çınara benzeyen kalın dallı ve geniş tepeli bir bitki olup ya tek cins ya da diğer ağaçlarla birlikte ormanlar oluşturarak gelişir. Çınarınkine benzeyen ama daha küçük ve daha açık renkli olan yapraklan ince uzun saplı, 3-7 loplu ve bu lopların kenarları keskin dişlidir. Yaz mevsiminde açan çiçekleri yeşilimsi renktedir. Aynı ağaç üzerinde erkek ve dişi eşeyli çiçekleri ayrı gruplar halinde bulunur. Kapsül biçimindeki meyvelerinin içinde 1-2 tane küçük tohumu yer alır.

Gülgiller familyasındandır. Anayurdu bilinmemektedir. Ancak, bilimsel adındaki idaeus sözcüğü, Edremitteki Kaz Dağının antik adından gelmekte ve bitki birçok Batı dilinde Kaz Dağının böğürtleni adıyla anılmaktadır. Böylece ahududunun, böğürtlenle yakın akraba ve ülkemizde orman, koruluk ve fundalıklarda sıkça yetişen bir bitki olduğunu anlıyoruz. Ahududu 150 cme kadar boylanabilen, çok yıllık ve çalı görünüşlü bir bitkidir. Dikenlerle kaplı gövdesi ve dalları, 3 yaprakçıktan oluşan kenarları dişli yeşil yaprakları, haziran-temmuz aylarında açan beyazımsı çiçekleri vardır. Bu çiçekler olgunlaşınca kırmızı ya da beyaz renkli, çiçek sapçığına yapışık, 30-80 minik meyvecikten oluşan hafif tüylü ve hoş kokulu, duta benzeyen ama daha iri meyvelere dönüşür. Ahududu, bu meyvelerden döktüğü tohumlarla çoğalır. Ama, ahududu toprak yapısı ve yer olarak fazla seçici bir bitkidir.

* Mikrop öldürücü

* İdrar söktürücü

* Kabızlık giderici

* Satırlığın özsuyu mikrop öldürücü özelliklere sahiptir, mide ve ağırşaklarda üreyen çürütücü bakterilerin kontrolü için alınabilir.

* Aynı zamanda kabızlık önleyici ve mikrop öldürücü bir idrar söktürücü (Frengi için de faydalıdır) olarak da kullanılabilir.

* Zaman zaman akciğer veremi, hastalıklı akciğer ve sarılık için de tavsiye edilmiştir.

* Sabırlık liflerinin bir gün boyunca ıslatıldığı su, saç dökülmelerinde saçlı deri dezenfektanı ve toniği olarak da kullanılır.

Hazırlanışı ve Kullanma şekli

* l çorba kaşığı bitkiyi 1/2 litre suda kaynatın.

Bilimsel adı: Heros'a göre bitkiyi ilk kez Achilles kullanıldığı için Achillea adı verilmiştir. Mille = bin ve folium = yaprak anlamına gelmekte olup yapraklarının görünümünden kaynaklanmaktadır.

Anavatanı: Bitki tüm Avrupa'da kuzey kutbuna dek ve Anadolu'da yaygın olarak yetişir. Ayrıca Amerika'da da yetiştirilmiştir. Bitkinin birçok akrabası olup tüm dünyaya yayılmıştır. Tümü yaklaşık özdeş amaçlarla kullanılır.

Çoğunlukla 20-30 m. boylarında ağaç, bazende boylu çalı halinde olan bir odunsu bitkidir. Genç sürgünler çıplak, yapraklar ve tomurcuklar yapışkandır. Yaprakların uçları küt, ya da makasla kesik gibidir. Alt yüzlerinde damarların birleşim yerlerinde pas rengi tüy demetleri bulunur. Üst yüzü çıplak ve koyu yeşildir. Kenarları düzensiz basit ya da çift sıralı dişlidir.

Dişi çiçek kurullarının 3-5 adeti bir arada bulunur, herbirinin çapları 1-2 cm. dir. alnus orientalis'in hemen hemen yarısı büyüklüğündedir.

Adi kızılağaç dere yatakları ile, nemli ve durgun sulu yerlerde iyi yetişmekte, 1200 m. nin daha yükseklerine genel olarak çıkmamaktadır. kuvvetli kök sürgünü yapar. o nedenle baltalık işletmelerine çok uygundur.

Adi kızılağacın yaprak biçimi, yaprağının tüylü olup, olmayışı gibi botaniksel özelliklere göre üç alt türe ayrılır.